Prawo spadkowe – zasady dziedziczenia

Bardzo ważnym aspektem prawa spadkowego jest dziedziczenie ustawowe. Obejmuje ono te sytuacje, które zdarzają się wówczas, gdy zmarły nie pozostawił ważnego testamentu. W myśl obowiązujących przepisów o podziale majątku decydują przepisy ogólne prawa cywilnego. W efekcie spadkobierca może dążyć do odrzucenia spadku lub jego przyjęcia, ale są to kolejne kroki. Po śmierci kogoś z rodziny należy więc w pierwszej kolejności ustalić, czy zostawił on testament. To w tym dokumencie wskazany jest spadkobierca czy spadkobiercy. W efekcie zapisy mogą pomijać rodzinę i cały majątek przekazać obcej osobie lub instytucji. Najbliżsi mają wówczas prawo do zachowku. Ten rodzaj dziedziczenia nazywa się testamentowym. Nie zawsze jednak sprawa jest taka prosta i o tym mówią zapisy prawa spadkowego.

Kto ma prawo do dziedziczenia ustawowego w myśl prawa spadkowego?

Do dziedziczenia ustawowego dochodzi więc wówczas, gdy zmarły nie zostawił testamentu. W tym wypadku warto pamiętać o tym, że kodek Cywilny będzie dzielił spadkobierców na kilka grup. Osoby z tych dalszych otrzymają dział spadku tylko w momencie, gdy nie zachodzi dziedziczenie z grupy przed nimi lub też zaszło odrzucenie spadku. Jak widać, dziedziczenie ustawowe dotyczyć będzie wyłącznie krewnych, małżonków lub osób przysposobionych.

W pierwszym kręgu spadkobierców są małżonek oraz dzieci spadkodawcy. W drodze dziedziczenia otrzymają oni majątek w równych częściach, choć małżonek nie może otrzymać mniej niż 25% całości spadku. Natomiast gdy dziecko zmarło wcześniej, to jego część przechodzi na jego dzieci lub na dalszych zstępnych – na przykład wnuki. Do nich zalicza się także dzieci przysposobione.

Na czym polega stwierdzenie nabycia spadku

Drugi krąg spadkobierców stanowi małżonek i rodzice spadkodawcy. Taka sytuacja zachodzi wówczas, gdy zmarły nie miał na przykład dzieci. Rodzice dziedziczą więc po 25% części spadku, a małżonek połowę spadku. W przypadku, gdy osoba zmarła nie miała męża czy żony, to rodzice dziedziczą równo po połowie spadku. W momencie, oboje nie dożyło otwarcia spadku, to ich część przypada rodzeństwu zmarłego, a w dalszej kolejności bratankowie lub siostrzeńcy zmarłego – czyli zstępni w równych częściach. Warto zwrócić uwagę, że jeszcze do niedawna prawem spadkowym nie był objęty trzeci krąg dziedziczenia. Obecnie ustawa precyzuje, że dziadkowie spadkodawcy mogą odziedziczyć majątek po swoim wnuku, jeśli nie miał on dzieci, małżonka, rodziców, rodzeństwa, i rodzeństwo – zstępnych.

Zdarzyć się może również tak, że zmarły nie pozostawił spadkobierców – testamentowych i ustawowych. Wówczas majątek przejmuje gmina, w której mieszkał do śmierci. Jeśli nie da się tego ustalić, spadek przypada Skarbowi Państwa.

Kiedy warto skorzystać z możliwości odrzucenia spadku?

Warto oczywiście pamiętać o tym, że niezwykle istotne w całym procesie jest stwierdzenie nabycia spadku. Samo prawo do dziedziczenia nie oznacza bowiem, że musimy wszystko przyjąć. Trzeba pamiętać, że coraz więcej osób jest zadłużonych, ma problemy z alimentami oraz z innymi zobowiązaniami, które nie kończą się wraz ze śmiercią. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że w skład spadku nie wchodzą tylko aktywa takie jak na przykład mieszkanie, samochód, oszczędności, ale także pasywa, czyli długi, których nie uregulował spadkodawca. Tego typu regulacje również znajdują się w kodeksie cywilnym. Wynika z nich jasno, że wszelkie prawa, jak i obowiązki majątkowe przechodzą jedną lub kilka osób w procesie dziedziczenia spadku. Jak widać, jest więc niezwykle istotne, by ustalić, jaki zmarły pozostawił rzeczywisty majątek. Można się tego na przykład dowiedzieć, przeglądając dokumentację czy korespondencję, bo często wśród ważnych pism będą te dotyczące, pożyczek, monity, egzekucja komornicza. Można także wypytać członków rodziny czy znajomych o to, czy zmarły miał długi. Choć może się to wydawać nie na miejscu w obliczu śmierci bliższej lub dalszej osoby, ale w tym wypadku niezwykle istotne jest stanowisko prawne spadkobiercy, bowiem, zamiast korzyści, na przyszłego spadkodawcę spadają poważne obciążenie finansowe. Tekst został przygotowany na podstawie informacji z portalu: Adwokat Poznań Prawo Spadkowe

Czym skutkuje odrzucenie spadku?

Oczywiście przepisy prawa spadkowego regulują możliwość podjęcia stosownych działań. Dzięki temu da się zapewnić ochronę przed poniesieniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Wszystko zależeć będzie od tego, w jakim czasie podejmiemy odpowiednie kroki prawne. Tu ważny jest okres, który minął od momentu, gdy dowiedzieliśmy się, że mamy powołanie do spadku. To może nastąpić nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy. Ta data będzie wiążąca dla spadkobierców z pierwszej linii. Dla tych dalszych, którzy wchodzą do spadku w momencie, gdy bliżej spokrewnieni go odrzucą, kluczowym momentem będzie dzień, w którym się dowiedzieli o tym fakcie. Od momentu, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku, ma sześć miesięcy do złożenia oświadczenia, w którym deklaruje się nabycie spadku wprost bądź z dobrodziejstwem inwentarza lub też jego odrzuceniu. Prawo spadkowe określa, że do stwierdzenia nabycia spadku  w formie aktu notarialnego muszą być spełnione konkretne warunki. Wszystkie procedury są natomiast określone w kodeksie postępowania cywilnego.